Muzykant ludowy był amatorem, który nie znał pisma nutowego, grał „z głowy”. Uczył się drogą naśladownictwa, z pamięci. Zapamiętany wątek melodyczny wzbogacał według swoich możliwości muzycznych i technicznych. Techniki i sposoby gry na typowych instrumentach kapel były dość proste, podobne do siebie w różnych regionach Polski, aczkolwiek istnieją lokalne różnice w zdobywaniu melodii głównej przez skrzypka – prymistę.

Wiejski muzykant był „swój”, a jego działalność skierowana była ku potrzebom własnego, lokalnego środowiska. Pojedynczy muzykant instrumentalista był w stanie zaspokoić potrzeby słuchaczy ale tylko cały skład instrumentów – kapela – była w stanie oddziaływać na nich z większa siłą. Każdy z muzykantów uprawiał swoją sztukę nie tylko dla siebie ale także dla społeczności, w której żył. Nie tylko ukochanie muzyki czy zaspokojenie doznań estetycznych ale także względy społeczne decydowały o tym aby zostać muzykantem. Również możliwość zarobku wpływała na rozbudzenie zainteresowań i chęć zdobyci określonych umiejętności.

Postacie muzykantów zawsze wzbudzały wyjątkowe zainteresowanie w mieszkańcach wsi. Zwracano uwagę na ich sposób bycia, majątek, a przez to wyrabiano o nich odpowiednie opinie. Znalazło to odbicie w bardzo wielu tradycyjnych przyśpiewkach, zagadkach czy rymowankach, które przechowały się w pamięci ludzkiej. Stanowią one bardzo wyrazistą, odrębną grupę i – co ciekawe – śpiewane były właściwie niemal wyłącznie przez kobiety, panny i mężatki, podczas wesel, potańcówek, pojedynczo lub zespołowo, w tańcu albo stając z kapelą „oko w oko”. Niekiedy bywały przyśpiewki o treści uszczypliwej, gdy gra muzykantów nie spodobała się lub uznano ich za leniwych na przykład:

A cóż za muzykant
Co nie umie wygrać
A dać mu kawoł chleba
Za krowami wygnać.

Bywało, że umiejętność gry na rozmaitych instrumentach, słuch i wrażliwość muzyczna kojarzone były ze specjalnymi darami Boskimi. Znalazło to swój wyraz w przyśpiewkach śpiewanych muzykantom, na przykład:

Tyn nos muzykant
gro i przytupuje,
az się Matka Boska
w niebie przysłuchuje.

Muzykowanie zwane w opoczyńskim „grywaniem” było jeszcze w okresie międzywojennym popularnym zjawiskiem. Wszystkie utwory taneczne kapele opoczyńskie zaczynały jednocześnie po znaku danym przez skrzypka lub harmonistę. Natomiast przy śpiewach obrzędowych lub przyśpiewkach, zaczynali soliści a dopiero potem wtórowała kapela.

Repertuar kapel opoczyńskich zmieniał się w ciągu lat, wchodziły w niego bowiem nowe tańce i tak zwane „modne kawałki” cieszące się popularnością w miastach. Najczęściej jednak grywano polki, oberki, mazurki, polki galopki, trampolki, mazury i krakowiaki. Do popularnych tańców w tym regionie należały także nastrojowe walczyki, które tańczono dla odpoczynku czyli „odetchnienia” między tańcami szybkimi.